Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan kamuda çalışan taşeron işçilerinin kadroya geçirileceğini duyurdu. Gündeme bomba gibi düşen bu açıklamayla kamuda istihdam edilen 850 bin işçi için güçlü bir umut doğdu.
Sayın Erdoğan'ın açıklamasına göre, belediye ve il özel idaresindekiler hariç taşeron işçileri çalıştıkları kurumda, belediye ve il özel idaresindeki taşeron işçileri ise çalıştıkları yerlerdeki belediye iktisadi teşekküllerinde istihdam edilecekler. Bu açıklamayla geçişin ne şekilde olacağı, ne zaman yapılacağı, çalışanların mevcut haklarının nasıl korunacağı gibi sorular gündeme geldi. Yazı dizimizde kafalara takılan bu soruları cevaplamaya çalışacağım.
Kamuda çalışan taşeron işçileri kimler?
Kamu İhale Kanunun 62. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde sayılan şartlara uymak şartıyla idare, personel çalıştırılmasına dair hizmet alımı gerçekleştirebilmektedir. İlgili hüküm uyarınca idareye ait bir işyerinde yürütülen asıl işin bir bölümünde idarenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde ve kanun, tüzük ve yönetmeliklere göre istihdam edilen personelin yeterli nitelik veya sayıda olmaması halinde personel çalıştırılmasına dayalı yardımcı işlere ilişkin hizmetlerde taşeron ilişkisi kurabilecektir. Bu kapsamda çalıştırılan kişiler kamuda çalışan taşeron işçilerini oluşturmaktadır. Bu kişiler birçok kamusal işte görev yapmakla birlikte, doğrudan kamunun işçisi sayılmaz, dolayısıyla kamunun taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden yararlanamaz ve kamu işçilerine ödenen ikramiyeleri alamazlar. Bu durumlara ek olarak taşeron diye nitelendirilen alt işverenin ekonomik yönden zayıflığı da sürece eklenince, ilgili kişiler yasal haklarını dahi alamaz duruma gelebiliyordu. Kamu yasal hakları güvenceye kavuşturmak için birçok önlem alsa da (örn. kıdem tazminatının idare tarafından ödenmesi) yine de haklar konusunda birçok mağduriyet yaşanabiliyordu. Yapılan açıklamayla artık bu sorunların ortadan kalkacağı öngörülüyor. Toplamda 850 bin kişinin kadroya geçirileceği ifade edildi.
Taşeron şirketler devreden çıkartılacak
Belediye ve İl Özel İdarelerinde taşeron şirketlerde çalışan işçiler ise doğrudan Belediyenin bünyesindeki Belediye İktisadi Teşebbüsünün işçisi haline gelecekler. Yani aradaki taşeron şirketler devreden çıkartılacak. Bu kişiler Belediyenin mevcutta var olan iktisadi teşebbüsünün işçisi olacaklar. Belediyenin mevcutta bir iktisadi teşebbüsü yoksa kurulacak teşebbüsün işçisi olacaklar.
İl Özel İdarelerinde taşeron şirketlerde çalışan işçiler de kurulacak yeni iktisadi teşebbüslerin işçisi olacaklar. Bu sayede bu kişiler de iş güvencesine kavuşacaklar. Bu durumdaki yaklaşık 400 Bin kişi de bu sayede taşeron şirket yerine doğrudan belediyenin teşebbüsünde çalışmaya devam edecek.
Kimler kadroya geçiyor?
Kadroya geçirilecek olan kişiler, geçtiğimiz salı günü yani 5 Aralık 2017 tarihi itibarıyla herhangi bir kamu kurumunda, belediyede veya il özel idaresinde alt işveren işçisi olarak çalışan kişiler. Şu an itibarıyla taşeron işçi hangi kamu kurumunda çalışıyor ise o kamu kurumunda kadroya geçecek. Belediye ve İl Özel İdarelerinde çalışan taşeron işçiler ise o Belediyenin veya İl Özel İdaresinin bünyesindeki Kamu İktisadi Teşebbüslerinde kadroya geçecek. Dolayısıyla kamuda çalışan bütün taşeron işçiler için kadroya geçiş hakkı doğdu. Bu kişiler mevcutta çalıştıkları kamu kurumunda, şu an yapmakta oldukları işi yapmaya devam edecekler.
Belediye ve il özel idaresi çalışanları
Belediye ve İl Özel İdaresinde çalışan taşeron işçilerinin Belediye İktisadi Teşebbüslerinde istihdam edileceği açıklandı. Belediye İktisadi Teşebbüsleri, belediyelerin hizmet alanlarında kurmuş olduğu şirketleri ifade etmektedir. Bu kanuna göre Belediyeler, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 70.maddesi çerçevesinde; Büyükşehir Belediyeleri ise 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 26.maddesine göre ve ilgili maddelerde belirtilen şartlar çerçevesinde şirket kurabilirler. Belediye İktisadi Teşebbüslerinde yani belediye şirketlerinin Türk Ticaret Kanunu'na tabi kuruluşlarına yani kısaca BİT'lere özel hukuk hükümleri uygulanmaktadır. BİT'ler "özel hukuk tüzel kişileri" olup, bağımsız bütçeleri bulunmaktadır. Dolayısıyla bu şirketlerde istihdam edilecek kişiler de özel şirket çalışanı gibi olacaklar. Fakat idareye bağlı bir şirket olması nedeniyle ekonomik yönden güçlü olan bu şirket çalışanların haklarının kaybına engel olacak, taşeron firmaların güvencesizliği karşısında çalışanların yasal haklarını daha üst düzeyde güvenceye kavuşturacaktır.
Herkes kamu işçisi mi oluyor?
Kamu işçisi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4. maddesinin (D) bendini ifade ediyor. İlgili bentte kamu işçisi tanımlanmış durumda. Bu kişiler ilgili mevzuatı gereğince tahsis edilen sürekli işçi kadrolarında belirsiz süreli iş sözleşmeleriyle çalıştırılan sürekli işçilerdir. Kamuda çalışan taşeron işçilerinden belediye ve il özel idaresindekiler hariç taşeron işçileri çalıştıkları kurumda istihdam edilecekler. 4-D'li olacak işçiler de bu kişilerdir. Mevcutta bu durumda olan 450 bin kişi bulunuyor. 450 bin kişinin kamu işçisi olması sağlanacak.