Adalet Bakanlığı’nın hazırladığı, bayramdan sonra Bakanlar Kurulu’na sunulması ve TBMM’nin 1 Ekim’de açılmasının ardından yasalaşması hedeflenen taslakla, alternatif çözüm yolu olan ‘uzlaşma’, ‘uzlaştırma’ adıyla yeniden düzenlenecek. ‘Tehdit, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma, hırsızlık ve dolandırıcılık’ da ‘uzlaştırma’ kapsamına alınacak. Mağdurlarla fail anlaşırsa dosya kapanacak. Taslaktaki düzenlemeler özetle şöyle:
MÜZAKERELER GİZLİ OLACAK
‘Uzlaştırma’ taslakta, “Tarafsız bir kişinin yardımıyla uyuşmazlığın gönüllü olarak çözülmesi için mağdur ve failin iletişim kuracağı bir süreci ifade eder” diye tanımlandı. Savcılıkça görevlendirilen uzlaştırmacıya soruşturma dosyasında yer alan ve uygun görülen belgelerin birer örneği verilecek.
Uzlaştırmacı, soruşturmanın gizliliği ilkesine uygun davranmakla yükümlü olacak. Uzlaştırma müzakereleri gizli yürütülecek.
Şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar görenin uzlaşma teklifini kabul etmesi halinde, savcı uzlaştırmayı kendisi yapabilececeği gibi uzlaştırmacı olarak avukat görevlendirilmesini barodan isteyebilecek veya hukuk öğrenimi görmüş kişiler arasından uzlaştırmacı görevlendirebilecek.
Müzakereleri sonunda uzlaştırmacı, bir rapor hazırlayarak kendisine verilen belge örnekleriyle birlikte savcıya iletecek. Uzlaşma sağlandığı takdirde savcı, anlaşmanın tarafların özgür iradelerine dayandığını ve hukuka uygun olduğunu belirlerse, ‘kovuşturmaya yer olmadığı’ kararı verecek.
Gizli olan uzlaştırma müzakerelerinin içeriği hiçbir şekilde açıklanmayacak. Herhangi bir soruşturma ya da davada delil olarak kullanılmayacak.
Uzlaştırmanın sonuçsuz kalması halinde tekrar uzlaştırma yoluna gidilemeyecek. Gönüllü olarak hizmet verenler hariç olmak üzere, uzlaştırmacıya Adalet Bakanlığı’nın belirleyeceği tarifeye göre ücret ödenecek.
Etkin pişmanlık hükümlerine yer verilen suçlara ilişkin sınırlamanın kaldırılmasıyla uzlaştırma kurumunun uygulama alanı genişletilecek. Uzlaşma kapsamına “Tehdit, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma, hırsızlık ve dolandırıcılık” da eklenecek.
Taslakta, Ceza Muhakemesi Kanunu’ndaki (CMK) ceza üst sınırı 1 yıl veya daha az olan suçlarda dava açılmasının 5 yıl ertelenmesi hükmünde değişiklik yapıldı. 1 yıllık süre 2 yıla çıkarıldı.
Suça sürüklenen çocuklarda, üst sınırı 3 yılı geçmeyen hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda uzlaştırma yoluna gidebilecek.
ÖN ÖDEMEYE YENİ MODEL
Taslakta, para cezasını ödeyerek, kamu davasının açılmamasını veya açılmış davanın düşmesini sağlayan ön ödemeye de yeni model getirildi. 3 ay olan ceza üst sınırı 6 aya yükseltildi. 6 aya kadar hapse çarptırılanların cezası, günlük 30 liradan hesaplanacak şekilde paraya çevrilecek. Ön ödemeyle sonuçlanan dosyalar, mahsus bir sicile kaydedilecek. 5 yıl içinde suçun tekrarı halinde ödenecek miktar yarı oranında artırılacak.
Adalet Bakanlığı, Ceza İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde Alternatif Çözüm Usulleri Daire Başkanlığı kuracak. Bu daire başkanlığı ön ödeme, uzlaşma, kamu davasının açılmasının ertelenmesi gibi alternatif usullerin etkin şekilde uygulanmasını sağlamak için çalışacak.
BÜROLAR KURULACAK
CUMHURİYET başsavcılıkları bünyesinde ‘Uzlaştırma Büroları’ kurulacak. Cumhuriyet savcısı dava açmadan önce dosyaları kurulan bu uzlaştırma bürosuna gönderecek. Büro tarafından görevlendirilen uzlaştırmacılar, taraflarla irtibata geçmek suretiyle uzlaştırma işlemlerini yapabilecek ve sonucunu büroya bildirecek. Uzlaştırma bürosu bulunmayan yerlerde bu görevlendirmeyi, Cumhuriyet savcısı yapacak.