Atama Sonuçları

VAN’dan okurumuz Usame Ekincioğlu soruyor: “Bünyamin bey, asgari ücretli çalışıyorum. 1300 lira olunca biraz elim rahatladı benim de ailemin de. Ayda bir de olsa evime et girmeye başladı. Şimdi asgari ücret düşecekmiş dediler doğru mu? Dilime girecekmiş asgari ücret. Dilime girmek ne demek ki? Kredi çektim bankadan maaşım yükselince, maaşımın düşmemesi için ne yapmamız lazım? Lütfen sesimizi duyurun, asgari ücret düşmesin.“

Sayın okurum, 2016 yılına girerken hükümet 1 Kasım seçimi vaadini yerine getirdi ve asgari ücrette görülmemiş yüksek bir artış yaptı.

Yeni yılla birlikte asgari ücrette yaklaşık yüzde otuzluk zam oldu ve asgari ücret bekâr ve çocuksuz biri için net 1300 Liraya çıktı.

Şimdi ise “asgari ücret düşecek mi” diye haberler dolaşıyor ortalıkta!

Sanki yeni bir durum ortaya çıkmış gibi yaygara koparan bazı kişiler asgari ücretin azalacağını söyleyerek, esasen eskiden beri geçerli olan bir kuralı sanki yeni çıkmış gibi duyuruyor.

Peki, okuduğunuz haberler ne kadar doğru?

Yıl içinde asgari ücretin düşmesi olası mı, gelir vergisi dilimine girmek ne demek, vergi artışı mı olacak, hükümet konuya müdahale edecek mi? Konuyu ayrıntılı olarak açıklayalım, kafa karışıklığını giderelim…

YILBAŞINDA YÜZDE OTUZ ARTTI!

Geçen yılın sonunda Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda alınan karar ile 2016 yılında bir günlük çalışma karşılığı ödenmesi gereken asgari ücret tutarı brüt 54 Lira 90 Kuruş olarak belirlendi.

Yani asgari ücret aylık brüt 1647 TL oldu. Neti ise en az 1300 TL.
Geçtiğimiz dönem bu rakam 42 TL 45 Kuruş idi. Böylece 2016 yılında asgari ücretin brüt tutarında yaklaşık yüzde otuz artış yapılmış oldu.

Şüphesiz bu hem enflasyon üzerinde hem de büyüme üzerinde olan çok önemli bir artış…

ASGARİ ÜCRET 31 ARALIK 2016'YA KADAR SABİT KALACAK

Yıl içinde asgari ücretin düşmesi olası mı, gelir vergisi dilimine girmek ne demek, vergi artışı mı olacak, hükümet konuya müdahale edecek mi? Konuyu ayrıntılı olarak açıklayalım, kafa karışıklığını giderelim…

Yeni belirlenen asgari ücretin 31 Aralık 2016’ya kadar sabit kalacağının altını çizmek gerek. Yani geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi asgari ücret 1 Temmuz’da artmayacak, yılsonuna kadar ayni oranda uygulanacak.

ASGARİ ÜCRET DÜŞEBİLİR Mİ?

Peki, şimdi asgari ücret düşecek diye kopartılan yaygara nedir?

İşin aslı şu: Ülkemizde ücretli çalışanlardan gelir vergisi kesintisi uygulanıyor. Bu gelir vergisi kümülatif olarak (yani birike birike gelen) kazançlarınızın toplamına göre belirleniyor.

O takvim yılı içerisindeki toplam o güne kadar kazandığını tutar arttıkça verginiz de artıyor…

ASGARİ ÜCRETTEKİ ASIL SORUN...

Buradaki sorun asgari ücretin yılın son üç ayında (yani Ekim, Kasım ve Aralık aylarında) dilime girecek olması.

DAHA 7 AY VAR...

Ama vaveyla verilecek acil bir durum değil bu: Zira bir asgari ücretlinin dilime girmesi için daha önümüzde yedi ay var... Yani haberlerde iddia edilenin aksine asgari ücret yarın düşecek diye bir şey yok!

DİLİME GİRMEK NE DEMEK...

Peki, “dilime girmek” demek ne demek?

Şöyle izah edelim: Dediğimiz gibi ülkemizde, ücretiyle geçinenlere gelir vergisi kademeli uygulanıyor.

Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınan tarife, 2016 takvim yılı gelirlerinin vergilendirilmesinde şu şekilde belirlendi:

12.600 TL'ye kadar % 15

30.000 TL'nin 12.600 TL'si için 1.890 TL, fazlası için % 20

Türkçesi şu: Toplam yıllık geliriniz 12 bin 600’ü geçince daha fazla vergi ödüyorsunuz.

Gelir arttıkça daha yüksek olan (yüzde 27 ve yüzde 35’lik) dilimlere giriliyor. Ama bizi asgari ücret açısından ilgilendiren bu iki dilim…

Her ay asgari ücret alan birinin toplam geliri Eylül sonu 12.600 TL’yi geçecek, yani ödemesi gereken vergi bir üst dilime çıkacak!

YENİ BİR UYGULAMA DEĞİL!

vaveyla verilecek acil bir durum değil bu: Zira bir asgari ücretlinin dilime girmesi için daha önümüzde yedi ay var... Yani haberlerde iddia edilenin aksine asgari ücret yarın düşecek diye bir şey yok!

Asgari ücretteki düşüşün nedeni olan gelir vergisi dilimi uygulaması sanıldığı gibi yeni bir uygulama değil, esasen eskiden beri olan bir uygulama.
Yeni olan şu: Eskiden asgari ücretteki artış az oranlı olduğundan yeniden değerleme oranıyla arttırılan gelir vergisi dilimi asgari ücretliyi vurmaz, yılsonuna kadar yüzde 15 vergi vermesini sağlardı. En fazla aralık ayında dilime girilirdi.
Şimdi ise yüksek oranlı artı yüzünden yüzde 20’lik dilime girmeleri sonucu ortaya çıktı.

Asgari ücretlinin vergi dilimine girmesi ise alacağı ücrette aylık yaklaşık 70 TL bir azalış demek. Yani 1300 TL’lik asgari ücret yılın son üç ayında (Ekim, Kasım, Aralık’ta) yetmiş lira düşebilir.

Daha doğru bir ifade ile asgari ücret aslında düşmüyor, Ekim’den itibaren asgari ücretin vergisi artıyor. Bu nedenle işçinin eline geçecek net rakam azalıyor.

70 TL ise devletin kasasına vergi olarak gidiyor…

ASGARİ ÜCRETİN DÜŞMEMESİ İÇİN ÇALIŞMALAR YAPILIYOR

Tabi, gerçekleşmesine daha yedi ay olsa da, bu durumun asgari ücretliler arasında tedirginlik yaratıyor, çeşitli huzursuzluklara neden oluyor.

Kamuoyuna yansıyan haberlerden görüyoruz ki hükümetimiz bu sorunun düzeltilmesi ve asgari ücretlilerin yüksek vergi ödememesi için çalışma yapmayı planlıyor.

Her ne kadar Maliye Bakanımız gelir vergisini düşürmelerinin şuan için gündemlerinde olmadığını kamuoyuna ifade etmiş olsa da, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı vergi artışıyla asgari ücretin 1300 TL altına düşmemesi için Ağustos ayı sonunda Maliye Bakanı ile bir araya gelerek bir çözüm bulacakları yönünde açıklamalar yapmakta.

Kamuoyunda okuduğumuz bu açıklamalar asgari ücretin yıl boyunca arttırılmış olması vaadiyle de uyumlu açıklamalar…

Ne gibi bir formül üretilecek, bunu ilerleyen aylarda göreceğiz…

ASGARİ ÜCRET SORUNUNUN ÇÖZÜMÜ ÇETREFİLLİ

Çalışma yapılıyor yapılmasına da sorunun çözümü biraz çetrefilli.
Zira, sorunun iki ayrı kurumu ilgilendiren yönü var. Maliye Bakanlığı ile Çalışma Bakanlığının ittifak etmesi gerekiyor asgari ücretlilerin maaşının düşmemesi için…

İkinci sorun ise şu: Vergi tarifesi değişecek ise bunun yalnızca bir kesim için olması mümkün değil. Zira kanunların genelliği ilkesi söz konusu…
Yani 1647 TL asgari ücret alan az ödesin ama 1700 TL kazanan çok ödesin demek adalet hissine uymuyor.

Öte yandan Gelir Vergisi Kanunu’nda bir değişiklik yapılabilir, ancak bu ise yasal değişiklik gerektiriyor. Ayrıca Anayasa Mahkemesi’nin belirli bir kesim için gelir vergisinin düşürülmesini anayasanın eşitlik ilkesine uygun bulup bulmayacağı bir soru işareti…

ASGARİ ÜCRETİN VERGİSİ AZALSIN!

Ancak öte yandan ülkemizde asgari ücret üzerindeki vergi yükünün yüksek olduğu da inkâr edilemez bir gerçek!

Dünyada asgari ücret normalde ülkedeki ekonominin üretebildiği katma değerin (yani verimliliğin) çıktısı olan bir temel ücrettir. İşçinin emeğinin en az karşılığıdır. Verimi düşük ekonomide asgari ücret düşük olur, verimi yüksek olandaysa yüksek!

Ama bizim gibi ülkelerde asgari ücret bir “geçim ücreti” adeta bir “yaşam ücreti” olarak uygulanmakta.

Yani insanlar asgari ücretle hayata tutunuyor…

Sözün özü, bizim gibi ülkelerde asgari ücretin “base income” gibi özel bir işlevi var…

Ülkemizde asgari ücrete uygulanan yüzde 15-20’lik yüksek vergi işte bu işleve zıt…

ASGARİ ÜCRETİN VERGİSİ AZALINCA MALİ BÜTÇEYE YÜKÜ NE OLACAK?

Asgari ücret üzerindeki vergi yükünün azaltılması hatta kaldırılması en doğrusu.

Elbette ki bunun mali bütçeye bir yükü olacaktır.

Ama elimizi vicdanımıza koyalım, menkul sermaye kazançlarından yani borsada kazanılan paralardan bir kuruş bile vergi alınmaması bütçeye yük oluşturmuyor mu?

Borsada bir milyon lira kazansanız bir kuruş gelir vergisi vermiyorsunuz, ama asgari ücretli iseniz yüzde 15-20 vergi ödüyorsunuz…

Bir milyon lira mı daha büyük gelir, 1300 lira mı?

FAKİR FUKARA KOLLANMADAN...

Yabancı sermayenin gelmesi ne kadar önemliyse makroekonomik dengeleri bozmadan dar gelirliye refahtan pay vermek de o kadar gerekli! Piyasa işlesin eyvallah, sermaye çekelim eyvallah… Ama garip gureba fakir fukara kollanmadan da ne piyasa olur ne ekonomi…

Bu nedenle asgari ücretlilere vergi indirimi ve belki de muafiyet zorunlu…