Aday Öğretmenlerin Eğitim Sürecine Dair Tüm Bilgiler



Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı, Almanya, Finlandiya gibi Avrupa Birliği ülkelerinde uygulanan öğretmen seçme kriterlerini Türkiye'ye getiriyor. 3 aşamalı öğretmen atama kriterlerinde, en kritik seviye okul müdürlerinin öğretmen hakkındaki performans değerlendirmesi olacak. Performans değerlendirmesini okul müdürü, müfettiş ve danışman öğretmen yapacak. Başarılı olamayan aday öğretmen memuriyetten çıkarılacak.

İlk Atama yolu ile MEB’de göreve başlayanlar aday öğretmen olarak sayılırlar.Adaylık eğitimi 1 yıldan az 2 yıldan da daha fazla olamaz.Aday öğretmenler göreve başlar başlamaz verilecek olan eğitim oryantasyon eğitimidir yani diğer bir değişle çevreye uyum semineri verilir.Bu seminerin hiçbir amacının olmadığını düşünmekteyim,kapalı dört duvar arasında çevreyi sözel olarak anlatmak kadar saçma bir şey yok.Eğer şehri tanıtmak istiyorlarsa şehri gezdirirler ama bu şekli ile oryantasyon eğitimi veren müfettiş veya yetkili eğitimcilere ek ders kazancından başka bir olgusu yok.

Aday öğretmenler atandığı yerleşim yerinin milli eğitim müdürlüğü tarafından;

1) Temel eğitim

2) Hazırlayıcı eğitim

3) Uygulamalı Eğitim verilir.

Temel eğitim : Aday memurlara Devlet memurlarının ortak özellik ve nitelikleriyle ilgili konularda verilen eğitimdir.Yani memurlarda bulunması gereken ortak niteliklerin kazandırılma sürecidir.

Hazırlayıcı eğilim: Aday memurlara atandıkları hizmet sınıfları ve görevleriyle ilgili olarak verilen eğitimdir.Diğer bir deyiş ile asli öğretmen olması için aday öğretmenlere verilen “öğretmenlik niteliklerini” kazandıracak eğitimdir.

Uygulamalı eğitim : Aday memurlara atandıkları hizmet sınıfı ve görevleriyle ilgili olarak yaptırılan stajdır.Öğretmenlik mesleğinin özellikleri kazanmak için eğitim kurumlarında(okullarda) pratik uygulamalar bütünüdür.

Adaylık süresi içinde bu eğitimlerin hepsinde başarılı olmak zorundalar.Bu eğitimlerden temel ve hazırlayıcı eğitimleri sonunda sınav yapılırken uygulamalı eğitim sonunda sınav yapılmaz ve okul amiri tarafından puan verilir.

Milli eğitim müdürlükleri bu eğitimleri olabildiğince hızlı planlayıp aday öğretmenlere uygulamalıdır. MEB Aday memurların yetiştirilmesine ilişkin yönetmeliğin 5. Maddesi b fıkrasında ” Hizmetin gerektirdiği bilgi ve becerileri kazanarak zaman ve kaynak israfına meydan vermeden hizmetlerin en verimli şekilde yerine getirilmesini sağlayacak yönde yetiştirilmeleri ”aday öğretmenlerin yetiştirilmesinde hem kaynak hemde zaman bakımından israftan kaçınılmasını isteniliyor.



Adaylık eğitimleri birbirini takip eden bir sıra içinde verilir. Aslî öğretmenliğe atanılabilmesi için adaylık eğitimlerinin her devresini başarı ile tamamlanmış olması gerekiyor.Bir diğer eğitime geçilebilmesi için alınan eğitimde başarılı olması gerekiyor.Herhangi bir eğitimde başarısız olan diğer eğitime geçemez. Temel ve hazırlayıcı eğitimler,Merkezi Eğitim Yönetme Kurulunca belirlenecek eğitim merkezlerinde(milli eğitim müdürlükleri tarafından şehir merkezindeki eğitim kurumlarında), uygulamalı eğitimler ise atandığınız okul ve kurumda yapılır.

Temel Eğitim Nedir Ve Ne kadar sürede Verilir?



** Temel eğitim devlet memurlarının sahip olması gereken ortak özellikleri ile ilgili temel bilgilerin verildiği eğitimdir.Bir nevi,göreve atanan her devlet memuruna verilen ortak eğitimdir.Yani tarım bakanlığına atanan aday memura da öğretmene de ortak eğitim verilir.

**Aday öğretmenlere verilen temel eğitim 50 saat’den ve 10 günden daha az olamaz ve 2 aydan da daha fazla olamaz.Bu yüzden size verilen temel eğitim 10 gün içinde toplamda 50 saatlik bir planlama ile verilebilir ama daha erken bitirilemez.Bazı il/ilçelerde 50 saat den daha az temel eğitim verildiği için temel eğitimi tekrar almak zorunda kalanlar olmuştur bu yüzden idareler plan yaparlarken dikkatli olmalılar.Unutmadan şunu da belirtmeliyim ki eğitim sonunda yapılan sınav günü de bu 10 günlük sürenin içinde hesaplanır yani eğitimler 9 gün olup 1 günde sınav yapılabilir çünkü temel eğitim için ayrılan süreye sınav süresi de dahildir.

Temel eğitimde hangi konular verilir?

1) Atatürk ilkeleri,

2) T.C. Anayasası,

3) Genel olarak Devlet teşkilatı,

4) Devlet Memurları Kanunu,

5) Yazışma kuralları ve dosyalama usulleri,

6) Devlet malını koruma ve tasarruf tedbirleri,

7) Halkla ilişkiler,

8) Gizlilik ve gizliliğin önemi,

9) İnkılap Tarihi,

10) Millî güvenlik bilgileri.

11) Türkçe Dil bilgisi kuralları dersleri temel eğitim seminerinde verilir.



Hazırlayıcı Eğitim Nedir Ve Ne kadar sürede Verilir?

Aday öğretmenlere görevlerini yürütebilmeleri için gerekli öğretmenlik bilgi ve becerilerin kazandırıldığı ve öğretmenliğe uyumun verildiği eğitimdir.

Hazırlayıcı eğitim 110 saat’ten ve 1 ay dan daha az olamaz,3 ay dan daha fazla da olamaz.Yani hazırlayıcı eğitim de 1 ay içinde verilecek 110 saatlik eğitim ile bitirilebilir.Yine hazırlayıcı eğitim de de sınav süresi hazırlayıcı eğitimin içindedir.

**Ayrıca temel eğitim bitmeden hazırlayıcı eğitim başlamaz ve verilemez.

Hazırlayıcı Eğitim’de Hangi Konular verilir?

1) Bakanlık Teşkilatının;

a)Tanıtılması,

b) Görevleri,

c) Teşkilatı,

d) İlgili mevzuatı,

e) Diğer kurumlarla ilişkileri,

2) Aday memurun görevleriyle ilgili konular,(öğretmenlik mesleği ile ilgili)eğitim bilimlerinden bazı dersler de verilebilir.

3) Merkezî Eğitim Yönetme Kurulunun uygun göreceği diğer konular.

Yazımın başında da dediğim gibi sadece temel ve hazırlayıcı eğitimler sonunda sınav yapılır.Sınavlar test, uzun cevaplı veya uygulamalı şeklinde yapıldığı gibi yönetmelerden birkaçı da uygulanabilir.Fakat daha objektif ve itiraza olanak verilmemesi için sınavlar çoğunlukla çoktan seçmeli şeklinde uygulanıyor bazen de sınavın içinde boşluk doldurma da olabiliyor.
Sınav soruları uygulanan eğitim konularının ağırlıklarına göre hazırlanır.Ayrıca dikkatinizi çekmek istediğim bir unsur var;

Sınav soruları , merkezi eğitim yönetme kurulu tarafından(eğitimi verenler) verilen eğitimdeki her konuyu yoklayacak şekilde ve sınavda sorulması planlanan soru sayısının 3 katı kadar soru hazırlanır(60 soru için en başta 180 soru hazırlanır)Bu hazırlanan sorular aday öğretmenler arasından seçilen 3 kişi karşısında kura ile konuların ağırlıklarına göre seçilir ve sınavlar uygulanır.Tabi böyle olması gerekirken birçok milli eğitim müdürlüğü bunu uygulamıyor ve hata yapıyor o yüzden temel veya hazırlayıcı eğitim sonundaki sınavda başarısız olan bir öğretmen buna dayanarak sınava ve sonucuna itiraz edebilir eğer sınav test ise bu sefer ne 3 katı kadar soru hazırlanır ne de 3 aday öğretmen karşısında kura ile sorular belirlenir,her şeye rağmen sınavda test dışında başka sınav metodu varsa ise yine 3 kişinin önünde kura ile sorular belirlenmek zorundadır.

Sınavlarda 100 tam puan üzerinden 60 alan başarılı sayılır.Başarısız olanın kağıdı en geç bir gün sonra yine kontrol edilmek zorundadır.

Sınav sonuçları, sınavların yapıldığı günü izleyen iki gün içinde ilan edilir. Başarısız adaylara sonuçlar ayrıca yazılı olarak tebliğ edilir.

Aday öğretmenler başarısız oldukları yazılı olarak tebliğ edildiği günden itibaren iki gün içinde dilekçe ile eğitim ve sınav yürütme komisyonu başkanlığına itiraz edebilirler.Eğitim ve sınav yürütme komisyonu da on gün içinde inceler ve karara bağlar.O arada diğer eğitim başlamışsa aday öğretmen başvurup eğitimi alabilir yani itiraz sonuçlanıncaya kadar aday başarısız sayılmaz diğer eğitimi almasına engel değildir.İtiraz sonucu başarısız olduğu anlaşılan öğretmen bir defaya mahsus olmak üzere eğitimi tekrarlatılır.Komisyonun incelediği itiraz kararı kesindir.



Not: Sınava herhangi bir nedeni olup belge ile ispatlayanlar(raporlu olanlar veya mazeret izinli olanlar) için özürlerinin kalktığı tarihi takip eden ilk hafta içinde sınav yapılır.



Kimlerin Sınavları iptal edilebilir?

1) Kopya çekmeye teşebbüs etmek, kopya çekmek veya kopya vermek,

2) Sınav düzenine aykırı davranışta bulunmak,(göreceli bir kavram olup giyim kuşam ve hareketlerinden ötürü)

3) Kendi yerine başkasını sınava sokmak.



Uygulamalı Eğitim Nedir Ve nerde yapılır?

Uygulamalı eğitim, aday öğretmenlere hazırlayıcı eğitim döneminde verilen görevleri ile ilgili teorik bilgileri ve kazandırılan becerileri uygulamak suretiyle tecrübe kazandırılan eğitimdir. Okulda uygulanan staj dönemidir. Uygulamalı eğitim süresi toplam 220 saatlik programdan aşağı olmamak üzere iki aydan az, beş aydan çok olamaz.

Aday öğretmenlerin uygulamalı eğitim yerlerinin belirlenmesinde, kendi branşında rehber öğretmenlik yeterliğini taşıyan en az bir öğretmenin ve branşı ile ilgili ders araç, gereci vb. imkanların bulunması gerekli şart olarak aranır.Çoğunlukla Atandığı okulda zümre yani aynı branş da görev yapan tecrübeli öğretmenin rehberliğine verilir aday öğretmen.

Aday öğretmen uygulamalı eğitim(okuldaki stajı) sırasında ne yapar ne yapmak zorundadır?

1) Görevli bulundukları okulda yapılan öğretmenler kurulu toplantıları ile görevlendirildikleri her türlü kurs, seminer, konferans ve diğer eğitsel etkinliklere katılmak zorundadırlar.

2) Bağımsız nöbet görevi üstlenemezler, ancak nöbetçi öğretmenin yanında, çalışma programını aksatmamak şartı ile yardımcı olarak nöbet görevi yaparlar ve nöbet sırasında öğretmeni olmayan sınıfların derslerine girerler.

Çok Önemli not; Aday öğretmene tek başına nöbet verilemez verilmemeli müdür.Uygulamalı eğitimi sonrasında eğer aday öğretmene başarısız sayılacak bir puan verilirse idareci tarafından bu maddeye dayanarak itiraz edebilirsiniz çünkü yapılması gereken bu iken birçok idareci okul işleyişi yüzünden veya bilmediğinden tek başına nöbet veriyorlar üstüne üstlük de birçoğu aday öğretmenleri uygulamalı eğitim sonunda vereceği notu hatırlatarak tehdit etmekteler.Fakat bilmiyorlar ki aslında kendileri uygulamalı eğitim programını mevzuata uygun biçimde uygulamadığını ve kanun ve yönetmeliğe ters hareket ettiklerini.

3) Rehber öğretmen nezaretinde derse girer, müstakil ders veremezler.Bu madde de ne yazık ki öğretmen açığı yüzünden okullarda uygulanamıyor ve aday öğretmenler tek başlarına derslere giriyorlar.Öyleyse herhangi bir müfettis(denetmen) aday öğretmene dersin işleyişi veya evrakları yüzünden dolayı sorgulayamaz (müdür de sorgulayamaz)çünkü olması gerektiği gibi uygulanmayan bir uygulamalı eğitim aday öğretmenin sorunu değil sistemin sorunudur ki bu yüzden de eğitimin herhangi bir basamağı ne aday öğretmeni sorgulayabilir ne de ceza verebilir.Eğer rehber öğretmen eşliğinde aday öğretmenlere uygulamalı eğitim olacak şekilde derse sokulmuyorsa bundan ötürü hiçbir soruşturma açılamaz veya ceza da verilemez.Ya uygulamalı eğitim maddeleri uygulanabilir hale getirilmeli ya da tekrardan gözden geçirilip Türkiye şartlarında ve uluslararası haklar çerçevesinde yeniden düzenlenmelidir.

Uygulamalı Eğitim sırasında aday Öğretmenin Sorumlulukları ve görevleri?



1) Yazışma ve dosyalama kuralları,

2) Sorumluluğuna verilen araç ve gereçleri kullanma ve bakımını yapma,

3) Görevi ile ilgili mevzuatı bilme ve kurallarına uyma,

4) İç ilişkileri,

5) Çevre ilişkileri,

6) Ast, üst ilişkileri,

7) İnsan ilişkileri,

8) Gizlilik dereceleri, yazışma ve gizlilik dereceli evrakın saklanması,

9) Görevi ile ilgili gözlem, araştırma ve incelemeler,

10) Güvenlik ve koruma tedbirleri,

11) Uygulamada tarafsızlık,

12) Zamanın ve kaynakların verimli şekilde kullanılması.

13) İlgili diğer konular da uygulamalı eğitim uygulanır ve puanlar verilir.

Ayrıca ;

1) Yıllık plan,

2) Ünite planı,

3) Günlük ders planı,

4) Dersin işlenmesi için gerekli araç, gereçler,

5) Atölye öğretiminde öğrencilerin yapacakları iş ve uygulamalara ilişkin temrin resimleri ve projeler,

6) Okulun bulunduğu çevrenin ve bu çevredeki çeşitli kuruluşların eğitim faaliyetleri ve ders amaçlarının gerçekleştirilmesi yönünden incelenmesi ile ilgili hususlar,

7) İnceleme gezilerinin planlaması, uygulaması ve değerlendirilmesi,

8) Bir kısım ders ve uygulamaları endüstride yapan okullarda, öğrencilerin izlenmesi ve değerlendirilmesi,

9) Sınıf ve danışman öğretmenlik çalışmaları,

10) Öğretmenler kurulunun görevleri ve kurulun sekreterlik hizmetleri,

11) Öğrenci rehberlik hizmetleri,

12) Atölye ve laboratuvarların yönetimine ilişkin konular,

13) Ölçme ve değerlendirme araçlarının hazırlanması, uygulanması ve geliştirilmesi,

14) Okulun genel işleyişi ile ilgili yönetmelikler,

15) Okulun yönetimi ile ilgili uygulamaları kapsayan bir süreçten geçilir ve bu hususlara dönük rehber öğretmenin dolduracağı değerlendirme formu ve uygun görüşü ile amir tarafından değerlendirilip puan verlir.



Rehber öğretmen Kimlerden seçilir ve özellikleri nelerdir Aday öğretmenler nasıl yardımcı olurlar?

Okul amiri tarafından; yeterli görev ve meslek tecrübesine sahip, hizmete yatkın ve başarılı personel arasından,Aday öğretmenlerin yetiştirilmesi amacıyla tecrübeli öğretmenler arasından seçilir ve aynı branştan olmasına özen gösterilir.

Rehber öğretmenlerin aday öğretmenlere yardımları ve sorumlulukları;

1) Aday memurun uygulamalı eğitim programlarına uygun olarak yetişmesi için izleme, yöneltme ve rehberlikte bulunmak

2) Periyodik olarak aday öğretmen hakkındaki görüşlerini raporlar halinde birim amirlerine sunmak.

Bu raporlarda ise aday öğretmen hakkında;

1) Eksiklerini tamamlamaya ve yetiştirilmesine yönelik önerileri,

2) Değerlendirilmesine ilişkin hususları, belirtmek,

3) Varsa bu hususlara ilişkin belgeleri ibraz etmek.

3) Uygulamalı eğitim süresi sonunda aday memurun adaylığının kaldırılıp kaldırılmayacağına ilişkin görüşünü, sicil amirlerince dikkate alınmak üzere uygulamalı eğitim değerlendirme belgesindeki nitetiklere uygun olarak belirtmek.

Uygulamalı eğitim hangi kısaslara göre değerlendirilir ve puan verilir?

Aday öğretmen uygulamalı eğitim dönemi sonunda sicil amirlerince rehber öğretmenin raporları ve görüşü üzerine uygulamalı eğitim değerlendirme belgesi ile ve aşağıdaki genel özelliklere göre toplam 100 puan üzerinden değerlendirilir.

a) Genel nitelikler (10 puan)

b) Disiplin (15 puan)

c) Çalışkanlık (15 puan)

d) İş birliği (5 puan)

e) Güvenirlik (5 puan)

f) Meslek bilgisi (50 puan)



Uygulamalı eğitim değerlendirme belgesi kim tarafından ve nasıl doldurulur?



Birinci sicil amiri(okul müdürü) yukarıdaki niteliklere göre her bir niteliğe göre uygulamalı eğitim değerlendirme belgesini doldurur ve puan verir.

İkincil sicil amir(bir üst amir.il ilgili şube müdürü) ise niteliklerin bütününe göre puan verir.Bu verilen puanlar ayrı ayrı değerlendirmeye esastır.

Uygulamalı eğitim sonunda doldurulan uygulamalı eğitim değerlendirme belgesine göre, birinci ve ikinci sicil amirlerinin bu belge üzerinde ayrı ayrı verecekleri toplam puanlarının aritmetik ortalamasının 60 ve daha yukarı olması durumunda, aday memur uygulamalı eğitimde debaşarılı sayılır.



Uygulamalı eğitim sonunda amirler 60’ın altında verebilir mi ?

Uygulamalı eğitim değerlendirme belgesine göre, sicil amirlerince verilen puanların aritmetik ortalamasının, adaylığın kaldırılması için gerekli olan 60 puanın altında ya da değerlendirmeye esas her bir niteliğe verilen puanların verilebilecek en fazla puanın yarısı veya yarısından daha az olması durumunda, az puan vermeyi gerektiren sebeplerin belge ile ispatı zorunludur.Yani verebilirler ama belge ile ispatlamak zorundalar.Kuru kuru sana staj puanını ben veriyorum diye tehdit edenler elinde belge olması gerekir öyle kolay değildir uygulamalı eğitimden düşük puan vermek çünkü bundan etkilenen aday öğretmen değil amirler etkilenir asıl korkması gerekenler onlardır.



Amirler Aday öğretmene puan verebilmesi için kaç ay birlikte çalışması gerekir?

Uygulamalı eğitim değerlendirme belgesini dolduracak sicil amirlerinin, değerlendirmeye esas nitelikler çerçevesinde aday memuru izleme, denetleme, yöneltme ve rehberlikte bulunmaları ve bu belgeyi doldurabilmeleri için aday öğretmen ile en az altı ay birlikle çalışmaları zorunludur.tek şart ile 6 ay çalışması zorunlu değildir.Aday öğretmen görev yaparken eğer amir görev değişikliği, istifa ve emeklilik gibi sebeplerle görevlerinden ayrılırsa yerine gelen amir 6 ay çalışmasına gerek yoktur.Önceki amir veya rehber öğretmen görüşü(yazılı) ile puan verebilir.

Aday Öğretmene puan verecek amir hangi hallerde aday öğretmen için yazılı görüşü bırakmak zorunda?

Aday öğretmen ile iki aydan az olmamak üzere birlikte çalışan sicil amirlerinden, ölüm ve görevine son verilme dışındaki çeşitli sebeplerlegörevlerinden ayrılanlar aday memur hakkındaki yazılı görüşlerini varsa belgeleri ile birlikte kendi yerlerine atananlara bırakmakzorundadırlar.

Adaylık uygulamalı eğitim puanı ve adaylık kaldırılma teklifi ne zaman il milli eğitime gönderilir?

Aday öğretmenlerden uygulamalı eğitim değerlendirmesi sonunda başarılı olduğu anlaşılanların adaylıklarının kaldırılması teklifi, değerlendirme belgesi ile birlikte adaylığın kaldırılması gereken tarihten bir ay önce; öğretmenler ve sicil dosyaları valilikte tutulan personel açısından il millî eğitim müdürlüğündeki; sicil dosyaları Bakanlıkta tutulan personel açısından ise merkez teşkilatındaki adaylık işlemlerini yürüten birimde bulundurulacak şekilde gönderilir.

Uygulamalı eğitimde başarılı olamayan hakkında ne yapılır?



Aday öğretmen için uygulamalı eğitimi tamamlamak üzere başka bir amirin sorumluluğuna verilmek üzere başka okula atanır.başarılı olduğu tarihte adaylığı kalkar.

Konular