112 acil çağrı merkezlerinde memurların ve sözleşmeli personellerin görevlendirilmesi uygun mudur?
Soru: AFAD taşra teşkilatında memurlar 112 acil çağrı merkezlerinde santral memurluğu yapıyor/yapacak. Buna gerekçe olarak 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanun gerekçe gösteriliyor. İlgili Kanunun 28. maddesinde aynen "Tüm acil çağrıları karşılamak, sevk ve koordinasyonu sağlamak üzere büyükşehir belediyesi bulunan illerde yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı bünyesinde, diğer illerde ise valilikler bünyesinde 112 Acil Çağrı merkezleri kurulur. Acil çağrı hizmeti veren kurumların çağrı hizmetini yürütmekle görevli personeli buralarda görevlendirilir. Yeterli personel bulunmaması halinde valilik kadro, yer ve unvanlarına bakmaksızın uzman, sözleşmeli personel ve memurları bu merkezlerde görevlendirebilir." ibaresi geçmektedir. AFAD bu maddede geçen "kadro yer ve unvana bakılmaksızın" ibaresini dayanak olarak göstermektedir. Bu dayanağa göre kadro ve unvana bakmaksızın Mühendis, Tabip, Arama ve Kurtarma Teknisyeni dahil her memura santral memurluğu yaptırmak istemektedir. AFAD personelleri hizmet sınıfı ve kadrosu dışında çalışmak istememektedir. Burada kim haklıdır? Hakemlik etmenizi rica ederim.
Cevap: 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanununun "Taşra Teşkilatı" başlıklı 28 inci maddesinde; "Tüm acil çağrıları karşılamak, sevk ve koordinasyonu sağlamak üzere büyükşehir belediyesi bulunan illerde yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı bünyesinde, diğer illerde ise valilikler bünyesinde 112 Acil Çağrı merkezleri kurulur. Acil çağrı hizmeti veren kurumların çağrı hizmetini yürütmekle görevli personeli buralarda görevlendirilir. Yeterli personel bulunmaması halinde valilik kadro, yer ve unvanlarına bakmaksızın uzman, sözleşmeli personel ve memurları bu merkezlerde görevlendirebilir. Bu merkezlerin iş ve işlemleri Sağlık Bakanlığının uygun görüşü alınarak İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir." hükmü yer almaktadır.
112 Acil Çağrı Merkezleri Kuruluş, Görev ve Çalışma Yönetmeliğinin "Personel istihdamı" başlıklı 19 uncu maddesinde ise şu hüküm yer almaktadır:
"(1)Müdürlük personeli, ilgili mevzuatta belirtilen esaslara uygun olarak atanır.
a) Bu esaslara uygun yeterli personelin bulunmaması halinde, valilikçe kadro, yer ve unvanlarına bakılmaksızın uzman, sözleşmeli personel ve memurlar, 3152 sayılı Kanunun 28 inci maddesi hükümleri doğrultusunda görevlendirilebilir.
b) Çağrı merkezinde görevlendirilecek çağrı alıcıların iletişim becerisi yüksek ve yabancı dil bilenler arasından seçilmesine özen gösterilir."
657 sayılı Kanunun 45 inci maddesinde; "Hiç bir memur sınıfının dışında ve sınıfının içindeki derecesinin altında bir derecenin görevinde çalıştırılamaz." hükmü,
Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların 6 ncı maddesinde ise, "İlgililer sözleşmelerinde belirtilen görev dışında başka bir işte çalıştırılamaz." hükmü bulunmaktadır.
Yukarıda zikredilen kanun ve yönetmelik hükümleri incelendiğinde; 3152 sayılı Kanun ve söz kanuna dayanılarak çıkarılan 112 Acil Çağrı Merkezleri Kuruluş, Görev ve Çalışma Yönetmeliği ile 657 sayılı Kanun ve Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar arasında istihdam amacı dışında çalıştırılma konusunda çelişki olduğu görülmektedir.
112 Acil Çağrı Merkezi tarafından acil durum çağrılarını karşılamak, acil durumlarla ilgili tedbirleri almak, acil yardım taleplerinde kurumlararası koordinasyonu sağlamak gibi çok hayati nitelikte görevler üstlenilmiştir. Söz konusu Merkezde çalışabilecek personelin, becerileri ve donanımları, 112 Acil Çağrı Merkezinin görevlerinin layıkıyla yerine getirilmesinde önem arz etmektedir. Bu nedenle, her memurun ya da her sözleşmeli personelin Acil Çağrı Merkezinde görevlendirilmesi uygun olmayacaktır.
Öte yandan, 112 Acil Çağrı Merkezlerinin önemi göz önüne alındığında, personel temininde güçlük çekildiği hallerde merkezin görevlerini yerine getirmek maksadıyla Valiliklerce mevcut sözleşmeli personel veya memurların 112 Acil Çağrı Merkezlerinde görevlendirilmesi de, İdare hizmetlerinin aksamadan yürümesi bakımından zorunluluk halidir. Ayrıca, 657 sayılı Kanunun 11 inci maddesinde yer alan "Devlet memurları kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslara uymakla ve amirler tarafından verilen görevleri yerine getirmekle yükümlü ve görevlerinin iyi ve doğru yürütülmesinden amirlerine karşı sorumludurlar." hükmü gereğince, 3152 sayılı Kanununun 28 inci maddesi uyarınca verilen bir görevin memurlar tarafından yerine getirilme zarureti bulunmaktadır.
Sonuç olarak, İçişleri Bakanlığınca öncelikle 112 Acil Çağrı Merkezlerine iletişim becerisi yüksek ve yabancı dil bilen yeterli sayıda personelin istihdamının sağlanmasının, mevcut sözleşmeli personel ve memurların söz konusu merkezlerde görevlendirilmesine ise ancak istisnai hallerde başvurulmasının uygun olacağını değerlendiriyoruz.
Eğer yukarıdaki genel çerçeveye uygun bir görevlendirme yapılmaması halinde, re'sen görevlendirilen memurun, Valiliğin görevlendirme işleminin iptali için idari yargıda dava açması gerekir. İdari yargıda söz konusu görevlendirme iptal edilene değin, valiliğin verdiği görevin yapılması gerekir.