Başbakan Yıldırım, milletvekilleriyle yaptığı kahvaltıda gündeme getirdiği yedek vekillik düzenlemesinde varılan mutabakatın gerekçelerini açıkladı.
AK Parti ile MHP’nin Anayasa değişikliği görüşmelerinden çıkan “yedek vekillik” Meclis kulislerini dalgalandırdı. AK Parti ve MHP kaynaklarından edinilen bilgilere göre Başbakan Binali Yıldırım’ın AK Partili milletvekilleriyle yaptığı kahvaltıda gündeme getirdiği yedek vekillik düzenlemesinde varılan mutabakatın gerekçesi şöyle:
- Son dönemde kısmi dokunulmazlık kaldırma kararı ile yargıya giden, hatta tutuklu yargılanan HDP’lilerin mahkûm olursa ve mahkûmiyet kararları kesinleşirse bu kararlar Genel Kurul’da okunduğu anda, oylamaya gerek kalmaksızın vekillikleri düşecek.
- Meclis’te, üye tam sayısının yüzde 5’i kadar, diğer deyişle 28 koltuk boşaldığında ara seçim zorunlu hale geliyor. Bu durumda mahkumiyet kararları kesinleşirse ağırlıklı olarak Doğu ve Güneydoğu’da sandık kurulması gerekecek.
- AK Parti ve MHP, böyle bir durumda ara seçim zorunluğunu ortadan kaldırmak için yedek milletvekilliği formülü üzerinde uzlaştı.
28 milletvekili koltuğunun boşalması durumunda mevcut Anayasa’ya göre ara seçim yapılması zorunlu. Yeni düzenleme geldiğinde vekillikleri düşenlerin yerine, hangi partinin vekilliği düştüyse o partiden, aday gösterilip de seçilemeyen adaylar sırasıyla milletvekili olacak.
Yakın gelecekte Meclis’e gelecek ilk yedek vekillerin HDP’li olması bekleniyor.
BAKAN OLANLARIN YERİNE
Bu arada yeni sistemde Bakanlar Kurulu Meclis dışından seçileceği için, milletvekilleri arasından bakan olanların da milletvekillikleri düşmüş olacak. Bu durumda da bakanlığa gidenlerin yerine yine yedek vekiller TBMM’de işbaşı yapacak.
Tayyip Erdoğan’ın genel başkan olduğu ancak yasaklı olduğu için milletvekili seçilemediği, partisinin de tek başına iktidar çıkardığı 2002 seçimlerinden sonra, Erdoğan’ın vekil seçilebilmesi için getirilen, “Bir ilde tüm vekilliklerin düşmesi durumunda o il için seçim yapılmasına ilişkin” hüküm de tarihe karışacak.
SİSTEM NASIL İŞLEYECEK?
Yedek vekillik sisteminin uygulamasına ilişkin ayrıntılar da belirlendi. Bir ilde toplam 5 milletvekili seçiliyorsa, her parti 5’er aday gösteriyor. Örneğin A partisinden 3 vekil çıktığında, 4. ve 5. sıradaki adaylar yedek vekil olacak.
Bu partinin milletvekillerinden biri üyelik hakkını kaybederse veya yaşamını yitirse, 4. sıradaki aday milletvekilliği görevini üstlenecek.
TULUM SIKINTISI
Bu arada yedek milletvekilliğinde en sıkıntılı nokta “tulum” çıkarılan iller. Bir ilde bir partinin 5 vekilden 5’ini de alması durumunda, toplam milletvekili sayısı kadar aday gösterilmiş olduğu için “yedek” vekil de bulunamayacak. Kaynaklar bu durumun çözümü için de formüller üzerinde çalıştıklarını bildirdi.
YEDEK PİYANGOSU
Mevcut parlamentoda HDP’li vekillerle ilgili yaşanan sıkıntının bir ara seçimi zorunlu kılmaması için yedek milletvekilliğinin referandumdan sonra hemen yürürlüğe girmesi planlanıyor. Bu durumda, listelerde geri sıralarda bulunan ve sandıktan çıkamamış olan bir çok isme “yedek vekil” piyangosu çıkabilecek.
Yani hiç ihtimalde yokken geçen seçimin listelerinden arka sıralarda kalan isimlerin olası referandum sonrası vekillikler düştüğünde Meclis’e girmesi gündemde.
İSTİFA YETMEYECEK
Yedek vekillik kendiliğinden devreye girecek. HDP’lilerin olası bir protestosu durumunda yemin problemi ya da kayıt problemi yaşanabilecek. Ancak yedek vekilin de istifasının geçerli olabilmesi için Genel Kurul kararı gerektiğinden Meclis’te çoğunluk kabul etmeden herhangi bir sandalyenin boşalması mümkün olmayacak.
59 HDP’Lİ VEKİLDEN 10’U TUTUKLU
HDP, 1 Kasım seçimlerinde 59 milletvekili çıkardı. Bir süre önce HDP Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ’ın da aralarında bulunduğu 10 HDP milletvekili tutuklandı. HDP’nin şu anda Meclis’te 49 milletvekili bulunuyor.