Zeytinlik alanda endüstriyel atık depolama tesisi kurulabilir mi?



Danıştay, endüstriyel atık depolama tesisinin, kamu yararı kararı ve "ÇED Olumlu Kararı" alınarak dahi 3573 sayılı Kanun uyarınca zeytinlik sahalarına 3 km'den daha kısa mesafede kurulması mümkün olmayan tesislerden olduğuna karar verdi.

Danıştay öncelikle, zeytinlik alanlarında yürütülecek faaliyetlere ilişkin olarak öncelikle dikkate alınması gereken düzenlemenin, 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerin Aşılattırılması Hakkında Kanun hükümleri olduğunu; Kanunun 20. maddesinde; "Zeytinlik sahaları içinde ve bu sahalara en az 3 kilometre mesafede zeytinyağı fabrikası hariç zeytinliklerin vegatatif ve generatif gelişmesine mani olacak kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran tesis yapılamaz ve işletilemez." hükmü yer aldığını ve maddenin amacının, gerekli tedbirler alınmış olsa bile, zeytinlik sahalarında ve bu sahalara 3 kilometre mesafede zeytinyağı fabrikaları ile küçük ölçekli tarımsal sanayi işletmeleri hariç kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran ya da sayılan olumsuz sonuçlara yol açma ihtimali bulunan tesislerin yapılmasını ve işletilmesini önlemek olduğunu vurgulamıştır.

Danıştay ayrıca, 03/04/1996 tarihli ve 22600 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Zeytinciliğin Islahı Yabanilerinin Aşılattırılmasına Dair Yönetmeliğin 23. maddesinde belirtilen ilgili Bakanlıkça kamu yararı alınması ve ÇED raporunun uygun olması düzenlenmesine ilişkin Danıştay Sekizinci Dairesinin 19.02.2015 günlü, E:2012/4992, K:2015/996 sayılı kararı karşısında, artık kamu yararı kararı alınarak dahi kimyevi atık, toz ve duman çıkaran tesislerin zeytinlik sahalara 3 kilometre mesafe içerisinde yapılmasının mümkün olmadığını belirtmiştir.

Danıştay sonuç olarak, endüstriyel atık depolama tesisi için verilen dava konusu "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" kararını; endüstriyel atık depolama tesisinin, 3573 sayılı Kanun uyarınca zeytinlik sahalarına 3 km'den daha kısa mesafede kurulması mümkün olmayan tesislerden olduğu ve işleme konu projeye sahasına 3 km'lik mesafede yoğun ve geniş yayılımlı zeytinlik alanlar bulunması ve söz konusu zeytinliklere sınır komşusu olan tesiste zeytinliklere zarar vermeden, toz ve duman çıkarmayacak şekilde faaliyette bulunulmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğu gerekçesiyle, hukuka aykırı bularak iptal etmiştir.

DANIŞTAY

ONDÖRDÜNCÜ DAİRE

E. 2017/982

K. 2018/36

T. 23.01.2018

İstemin Özeti : İdare Mahkemesinin 06.02.2017 günlü, E:2016/504, K:2017/205 sayılı kararının; usul ve yasaya uygun olmadığı ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

Danıştay Tetkik Hakimi :Zehra Koşal Karadeniz

Düşüncesi :Dava konusu proje sahasına 3 km'lik mesafede yoğun ve geniş yayılımlı zeytinlik alanlar bulunduğundan ve söz konusu zeytinliklere sınır komşusu olan tesiste zeytinliklere zarar vermeden, toz ve duman çıkarmayacak şekilde faaliyette bulunulması hayatın olağan akışına aykırı olduğundan, temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozularak işlemin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Ondördüncü Dairesince işin gereği görüşüldü:

Dava; ...... İli, ...... İlçesi, ...... Köyü, ...... mevkii, 257 ve 43 nolu parseller üzerinde ...... Anonim Şirketi tarafından kurulması planlanan "...... Endüstriyel Atık Düzenli Depolama Sahası" için verilen "Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu" kararının iptali istemiyle açılmış, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Ondördüncü Dairesinin 03.02.2016 günlü, E:2015/10053, K:2016/620 sayılı kararı ile, kurulması planlanan tesisin 3573 sayılı Kanun uyarınca zeytinlik sahalarına 3 kilometreden daha kısa mesafede kurulması mümkün olmayan kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran ya da sayılan olumsuz sonuçlara yol açma ihtimali bulunan tesislerden olup olmadığı hususunun gerekirse bilirkişi incelemesi yaptırılarak açıklığa kavuşturulması gerektiği gerekçesiyle bozulması üzerine, İdare Mahkemesince bozma kararına uyularak mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu ve eklerinin yeterli olduğu ve kurulması planlanan dava konusu tesisin 3573 sayılı Kanun uyarınca zeytinlik sahalarına 3 kilometreden daha kısa mesafede kurulması mümkün olmayan kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran ya da sayılan olumsuz sonuçlara yol açma ihtimali bulunan tesisler arasında yer almadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, bu karar, davacı tarafından temyiz edilmiştir.

3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunun 20. maddesinde; "Zeytinlik sahaları içinde ve bu sahalara en az 3 kilometre mesafede zeytinyağı fabrikası hariç zeytinliklerin vegatatif ve generatif gelişmesine mani olacak kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran tesis yapılamaz ve işletilemez." hükmü yer almaktadır.

03/04/1996 tarihli ve 22600 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Zeytinciliğin Islahı Yabanilerinin Aşılattırılmasına Dair Yönetmeliğin (03.04.2012 günlü ve 28253 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Yönetmelikle değiştirilen) 4. maddesinde; "Zeytinlik Saha: Orman sınırları dışında bulunan ve Devletin hüküm ve tasarrufunda olan yabani zeytinlik, antepfıstığı ve harnupluklar ve her nevi sakız çeşitleri veya şahıs arazisi olan tapuda bu şekilde kayıtlı sahalar ile orman sınırları dışında olup da 17/10/1983 tarihli ve 2924 sayılı Orman Köylülerinin Kalkınmalarının Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında bulunmayan zeytin yetiştirmeye elverişli makilik ve fundalıklardan oluşan en az 25 dekarlık alan" olarak tanımlanmış, (03.04.2012 günlü ve 28253 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Yönetmelikle değiştirilen) 23. maddesinde ise; Zeytinlik sahaları içinde ve bu sahalara en az üç kilometre mesafede zeytin ağaçlarının bitkisel gelişimini ve çoğalmalarını engelleyecek kimyevi atık, toz ve duman çıkaran tesis yapılamaz ve işletilemez. Bu alanlarda yapılacak zeytinyağı fabrikaları ile küçük ölçekli tarımsal işletmelerin yapımı ve işletilmesi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın iznine bağlıdır. Ancak; alternatif alan bulunmaması ve Çevresel Etki Değerlendirme Raporu (ÇED)'na uygun olması, bitkilerin vegetatif ve generatif gelişimine zarar vermeyeceği Bakanlık araştırma enstitüleri veya üniversiteler tarafından belirlenmesi durumunda;

a) Jeotermal kaynaklı teknolojik sera yatırımları,

b) Bakanlıklarca kamu yararı kararı alınmış plan ve yatırımlar,

c) Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim tesisleri,

ç) İlgili Bakanlıkça kamu yararı kararı alınmış madencilik faaliyetleri petrol ve doğal gaz arama ve işletme faaliyetleri,

d) Savunmaya yönelik stratejik ihtiyaçlar,

için, yukarıda belirtilen faaliyetlerde bulunmak isteyenler, ilgili Bakanlıkların onaylı belgeleri ile mahallin en büyük mülki amirine başvurur. Müracaat sahibi, çevrede oluşabilecek ÇED raporu ile belirlenmiş zararları önleyecek tedbirleri almak koşulu ve dikim normlarına uygun, eşdeğer büyüklükte il/ilçe müdürlüğünce uygun görülecek alanda zeytin bahçesi tesis eder.

Olumsuz cevap başvuru sahibine yazı ile tebliğ edilir. İzin alınmaksızın yapılan faaliyetlerin yürütülmesi yetkililerce men edilerek, umumi hükümlere göre kanuni takibat yapılır.

Bu madde kapsamında valiliklerce verilen kararlara yapılan itirazlar, Bakanlık tarafından değerlendirilerek karara bağlanır. " hükmüne yer verilmiştir.

Söz konusu "Zeytinlik Saha" tanımının ve aynı Yönetmeliğin 23. maddesinin iptali istemiyle açılan davada; Danıştay Sekizinci Dairesinin 19.02.2015 günlü, E:2012/4992, K:2015/996 sayılı kararıyla: "...Zeytinciliğin Islahı, Yabanilerinin Aşılattırılmasına Dair Yönetmeliğin dava konusu edilen 4. maddesindeki "zeytinlik saha" tanımı ile, bir alanın zeytinlik saha olarak belirlenebilmesi için asgari 25 dekarlık bir büyüklüğe sahip olma şartı getirilmiştir. Oysa, Yönetmeliğe temel olan 3573 sayılı Kanun'da, zeytinlik saha tanımı açık olarak yapılmamakla birlikte, bir alanın zeytinlik saha olarak belirlenebilmesi için asgari bir büyüklük koşulu bulunmamaktadır. Her ne kadar 3573 sayılı Kanun'un 3. maddesinde, "...tespit edilen alanlar yerel koşullar dikkate alınmak suretiyle Bakanlık tarafından belirlenecek esaslara göre en az 25 dönümlük parseller halinde parsellenir " ifadesi yer almakta ise de, bu ifade, zeytin yetiştirmeye elverişli olduğu tespit edilmiş alanlardan ilgililere tahsis edilecek parsellere ilişkin olarak getirilmiş olup, zeytinlik alanlar hakkında asgari büyüklük şartı getiren bir hüküm içermemektedir. Bu durumda; Kanun'un zeytinlik alanları korumaya, iyileştirmeye ve yeni zeytinlik alanlar kurmaya yönelik hükümleri gereği zeytinlik alanların daraltılması, küçültülmesi mümkün olmadığından ve Kanun'da bir alanın zeytinlik saha olarak saptanabilmesi için asgari bir büyüklük şartı getirilmediğinden, Kanunun lafzına ve ruhuna aykırı olarak, Kanun metninde olmayan bir sınırlama getirdiği görülen Zeytinciliğin Islahı, Yabanilerinin Aşılattırılmasına Dair Yönetmeliğin dava konusu edilen 4. maddesindeki "zeytinlik saha" tanımında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

Yönetmeliğin dava konusu edilen 23. maddesi hükmüne bakıldığında; maddenin 1. fıkrasının ilk iki cümlesinde yer verilen düzenlemelerin Yönetmeliğin dayanağı Kanun'un yukarıda bahsedilen 20. maddesinde de yer aldığı görülmekte olup dolayısıyla maddenin bu kısmı itibarıyla hukuka aykırılık bulunmamaktadır. Diğer taraftan maddenin kalan kısmında getirilen düzenleme ile, alternatif alan bulunmaması ve Çevresel Etki Değerlendirme Raporu (ÇED)'na uygun olması koşuluyla, zeytinlik sahalarda, jeotermal kaynaklı teknolojik sera yatırımlarının yürütülebilmesi, enerji üretim tesislerin kurulabilmesi, madencilik, petrol ve doğal gaz arama ve işletme faaliyetlerinin yapılabilmesi mümkün hale gelmekte; ayrıca, çerçevesi ve sınırları belirtilmeksizin, Bakanlıklarca kamu yararı kararı alınmış plan ve yatırımlar ile savunmaya yönelik stratejik ihtiyaçların gerçekleştirilmesi imkanı getirilmektedir. Yönetmeliğe temel olan 3573 sayılı Kanun'un yukarıda alıntısı yapılan 20. maddesine bakıldığında, zeytinlik sahaları içinde ve bu sahalara en az 3 kilometre mesafede zeytinyağı fabrikası hariç zeytinliklerin gelişmesine mani olacak kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran tesisin yapılamayacağı ve işletilemeyeceği, bu alanlarda yapılacak zeytinyağı fabrikaları ile küçük ölçekli tarımsal sanayi işletmelerinin kurulmasının ise Bakanlığın iznine tabi olduğu görülmektedir. Bir başka ifadeyle, 3573 sayılı Kanun'un geneline yaygın koruyucu hükümler de dikkate alındığında, zeytinlik sahalarda ve bu sahalara üç kilometre mesafede zeytinyağı fabrikası ve küçük ölçekli tarımsal sanayi işletmeleri dışında kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran bir tesisin yapılması mümkün değildir. Kaldı ki, 3573 sayılı Kanun'da Yönetmeliğin 23. maddesinde sayılan tesislere belli şartlar altında dahi izin verilebileceği yönünde hiçbir hükme yer verilmemiştir. Bununla birlikte, zeytinlik alanların daraltılamayacağı yönündeki hükme istisna olarak gösterilen belediye sınırları içinde bulunan zeytinlik sahalarının imar hudutları kapsamı içine alınması halinde altyapı ve sosyal tesisler dahil toplam yapılaşmanın zeytinlik alanının % 10'unu geçemeyeceği hükmü de dikkate alındığında; elektrik üretim tesisi, petrol ve doğal gaz arama işletmeleri gibi büyük ölçekli tesislerin anılan yapılaşma oranını ne şekilde sağlayacağı da açıklanabilir olmaktan uzaktır. Sonuç olarak, Yönetmeliğin 23. maddesinin yukarıda belirtilen kısmı, Yönetmeliğin temel aldığı Kanun hükümlerini aşan ve Kanun'un gözettiği koruma amacına aykırı hükümler içermektedir..." gerekçeleriyle 23. maddenin ilk fıkrasının "Zeytinlik sahaları içinde ve bu sahalara en az üç kilometre mesafede zeytin ağaçlarının bitkisel gelişimini ve çoğalmalarını engelleyecek kimyevi atık, toz ve duman çıkaran tesis yapılamaz ve işletilemez. Bu alanlarda yapılacak zeytinyağı fabrikaları ile küçük ölçekli tarımsal işletmelerin yapımı ve işletilmesi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın iznine bağlıdır." cümleleri bakımından davanın reddine; 4. maddede yer alan "Zeytinlik Saha" tanımının ve 23. maddenin diğer kısımlarının iptaline karar verildiği anlaşılmıştır.

Zeytinlik alanlarda yürütülecek faaliyetlere ilişkin olarak öncelikle dikkate alınması gereken özel düzenlemenin 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerin Aşılattırılması Hakkında Kanun hükümleri olduğuna kuşku bulunmamaktadır. Anılan Kanunun 20. maddesinin, gerekli tedbirler alınmış olsa bile, zeytinlik sahalarında ve bu sahalara 3 kilometre mesafede zeytinyağı fabrikaları ile küçük ölçekli tarımsal sanayi işletmeleri hariç kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran ya da sayılan olumsuz sonuçlara yol açma ihtimali bulunan tesislerin yapılmasını ve işletilmesini önlemeyi amaçladığı açıktır. Diğer taraftan; Danıştay Sekizinci Dairesinin 19.02.2015 günlü, E:2012/4992, K:2015/996 sayılı kararı karşısında, artık kamu yararı kararı alınarak dahi kimyevi atık, toz ve duman çıkaran tesislerin zeytinlik sahalara 3 kilometre mesafe içerisinde yapılması mümkün değildir.

Dava dosyasının incelenmesinden, ..... İli, ...... İlçesi, ..... Köyü, ...... mevkii, 257 ve 43 nolu, mülkiyeti ............... Anonim Şirketine ait olan parseller üzerinde ....... Anonim Şirketi tarafından kurulması planlanan "....... Endüstriyel Atık Düzenli Depolama Sahası" için Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca verilen 16.04.2014 tarihli "Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu" kararının iptali istemiyle açılan davada, İdare Mahkemesince mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi üzerine düzenlenen bilirkişi raporunda, Nihai Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporunun yürürlükte olan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinde belirtilen ve İnceleme Değerlendirme Komisyonunca hazırlanan özel formata uygun bir şekilde düzenlendiği ve Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu ve eklerinin yeterli ve uygun olduğu, söz konusu proje kapsamında gerçekleştirilecek tüm faaliyetin özellikle çevredeki su kaynaklarına ve diğer çevreye olabilecek etkilerinin yeterince incelendiği, ÇED raporunda verilen taahhütlerin yerine getirilmesi durumunda tesisin çevreye yapabileceği olumsuz etkilerin giderilmesi için gerekli önlemlerin, yer ve teknoloji alternatiflerinin dikkate alındığı, ÇED Raporunda belirtilen tedbirlerle faaliyetin çevreye olabilecek olumsuz etkilerinin önlenmesinin mümkün olduğu, kurulması planlanan sahanın yer seçiminin yerleşim yerlerine olan uzaklığının mevzuata uygun olduğu, söz konusu proje kapsamında sahaya depolanacak atığın tehlikesiz atık olması nedeniyle faaliyetten kaynaklanacak olumsuz etkilerin ÇED Raporunda taahhüt edilen tedbirler sonucunda ilgili mevzuat ve bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeylerde olduğu değerlendirmelerine yer verilmiştir.

Uyuşmazlıkta zeytinlik alanlarında yürütülecek faaliyetlere ilişkin olarak öncelikle dikkate alınması gereken düzenlemenin, 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerin Aşılattırılması Hakkında Kanun hükümleri olduğuna kuşku bulunmamaktadır. Anılan Yasanın 20. maddesinin amacının, gerekli tedbirler alınmış olsa bile, zeytinlik sahalarında ve bu sahalara 3 kilometre mesafede zeytinyağı fabrikaları ile küçük ölçekli tarımsal sanayi işletmeleri hariç kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran ya da sayılan olumsuz sonuçlara yol açma ihtimali bulunan tesislerin yapılmasını ve işletilmesini önlemek olduğu açıktır.

Bu durumda; işleme konu projeye sahasına 3 km'lik mesafede yoğun ve geniş yayılımlı zeytinlik alanlar bulunduğu ve söz konusu zeytinliklere sınır komşusu olan tesiste zeytinliklere zarar vermeden, toz ve duman çıkarmayacak şekilde faaliyette bulunulmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğu anlaşıldığından, yukarıda anılan 3573 sayılı Kanun uyarınca zeytinlik sahalarına 3 km'den daha kısa mesafede kurulması mümkün olmayan tesislerden olan endüstriyel atık depolama tesisi için verilen dava konusu "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" kararında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle, İdare Mahkemesinin 06.02.2017 günlü, E:2016/504, K:2017/205 sayılı kararının BOZULMASINA, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 20/A-2(i) maddesi uyarınca dava konusu İŞLEMİN İPTALİNE, davacı tarafından yapılan ve aşağıda dökümü gösterilen 5.990,50-TL yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen 1.090,00-TL vekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, keşif avansı ve posta giderinden varsa artan tutarın taraflara iadesine, dosyanın Mahkemesine gönderilmesine, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 20/A-2(i) maddesi uyarınca, karar düzeltme yolunun kapalı olduğunun duyurulmasına, 23.01.2018 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

Konular

Görevde yükselmelerde mülakatın etkisi azaltılmalı!
Yer değişikliği talebi reddedilen engelli memura iyi haber
Atamaları geciken doktorlarla ilgili son durum
Bilirkişilere ödenecek ücretler belli oldu
Disiplin soruşturması kapsamında gönderilen savunma davetiyesi neleri içermeli?
Hangi kurumlar kapatılacak?
Zeytinlik alanda endüstriyel atık depolama tesisi kurulabilir mi?
Başkasının yerine sınava girmek dolandırıcılık sayılıyor mu?
Seçimde görev alacakların ücretleri belli oldu!
Sözleşmeli personelin yıllık izni gelecek yıla aktarılır mı?
İçişleri GY ve unvan değişikliği giriş belgeleri yayımladı
Vekil adayları sabıka kayıtlarını e-Devlet üzerinden alabiliyor mu?
Devlette de CEO dönemi başlıyor
Belediye şirketleri özel güvenlik hizmetlerini nasıl sunacak?
Duruşmaya katılmayanın temyiz hakkı olur mu?
Duruşmaya katılmayanın temyiz hakkı olur mu?
Yaz saati uygulaması başladı mı? Saatler ileri alınacak mı?
Sendika üyeliğinden ayrılan toplu sözleşme ikramiyesini geri öder mi?
Belediye şirketlerine yeni personel alımı nasıl olacak?
Kaymakamlara diksiyon ve güzel konuşma eğitimi
İstifa sonrası dönüşlerde kurumların takdir hakkı var mıdır?
Sözleşmeli personelin çalışma ile ücret sınırları belirlendi
Maaşına her haciz gelene disiplin cezası verilir mi?
Memurlara bayram ikramiyesi verilecek mi?
Öğretmenler sözleşmeli olarak atanacak
Yurt dışında görevli kamu personelinin izinleri durduruldu
Kamuda devrim niteliğinde değişiklikler
Biyologların ek özel hizmet tazminatına dair görüş
Yerleşim yeri değişikliği için son tarih ne zaman?
Seçmen sorgulama mobil uygulama indir